İhracatta ödeme şekilleri, ihracatçı ve ithalatçı firma arasında gerçekleştirilen anlaşmaya göre belirlenmektedir. Bu noktada firmaların birbirlerine olan güven durumu ile birlikte yapılan iş sayısına göre çeşitli ödeme şekilleri belirlenebilmektedir. Ancak burada belirtmek gerekir ki her ödeme şeklinde tarafların alacağı riskler mevcuttur. Bu doğrultuda her iki tarafta kendini en çok koruyan yöntemi tercih etmek ister. Peki, günümüzde firmaların tercih ettiği ihracatta ödeme şekilleri nelerdir? Şimdi gelin, tüm detayları hep birlikte inceleyelim.
Dış Ticarette Ödeme Şekilleri
Genellikle tüm ödeme yöntemleri tarafların birbirlerine karşı sorumluluklarına göre çeşitlilik gösterir. Bu noktada farklı ödeme yöntemlerinin ihracatçı ya da ithalatçı firmalara yüklemiş oldukları riskler ve sorumluluklar da farklıdır. Bu doğrultuda tüm firmaların öncelikle kendilerini güvence altına almaları gerekir. Dış ticarette tercih edilen ödeme şekilleri genel olarak aşağıdaki gibidir.
- Akreditifli Ödeme (Letter of Credit)
- Kabul Kredili Ödeme (Acceptance Credit)
- Mal Mukabili Ödeme (Cash Against Goods)
- Peşin Ödeme (Cash Payment / Cash Before Delivery)
- Vesaik Mukabili Ödeme (Cash Against Documents)
İhracatta Peşin Ödeme
Bu ödeme yönteminde ithalat yapan firma eşyalar eline gelmeden ücretlerini ihracatçıya ödemek durumundadır. Ürünlerin sevkiyatı gerçekleşmeden önce ödemenin yapılması durumunda çeşitli riskler söz konusudur.
Peşin ödeme koşullarıyla, ihracatçı, malların mülkiyeti devredilmeden önce ödeme alındığından kredi riskinden kaçınabilir. Uluslararası satışlar için, banka havaleleri ve kredi kartları, ihracatçılara sunulan en yaygın peşin ödeme seçenekleridir. İnternetin gelişmesiyle birlikte, emanet hizmetleri küçük ihracat işlemleri için başka bir peşin ödeme seçeneği haline geliyor. Ancak peşin ödeme talep etmek, olumsuz nakit akışı yaratması nedeniyle alıcı için en az cazip olan seçenektir. Yabancı alıcılar, ödemenin önceden yapılması durumunda malların gönderilemeyebileceğinden de endişe duymaktadır. Bu nedenle, tek iş yapma şekli olarak bu ödeme yönteminde ısrar eden ihracatçılar, daha cazip ödeme koşulları sunan rakiplerine karşı kaybedebilirler.
İhracatta Akreditifli Ödeme
Akreditifler (LC’ler), uluslararası tüccarlar için mevcut en güvenli araçlardan biridir. LC, alıcı adına bir bankanın, LC’de belirtilen hüküm ve koşulların karşılanması şartıyla, gerekli tüm belgelerin ibrazı ile doğrulandığı şekilde ihracatçıya ödeme yapılacağı taahhüdüdür. Alıcı kredi açar ve bu hizmeti vermesi için bankasına ödeme yapar. LC, yabancı bir alıcı hakkında güvenilir kredi bilgilerinin elde edilmesinin zor olduğu, ancak ihracatçının alıcının yabancı bankasının kredibilitesinden memnun olduğu durumlarda faydalıdır. Bir LC ayrıca, mallar taahhüt edildiği gibi sevk edilene kadar herhangi bir ödeme yükümlülüğü doğmadığından alıcıyı korur.
İhracatta Vesaik Mukabili Ödeme
Vesaik Mukabili ödeme (D/C), ihracatçının bir satış için ödemenin tahsilini bankasına (havale bankasına) emanet etmesi ve alıcının ihtiyaç duyduğu belgeleri ithalatçının bankasına (tahsilat bankası) talimatlarla birlikte göndermesi işlemidir. Belgeleri ödeme için alıcıya teslim etmek gerekir. İthalatçıdan fon alınır ve bu belgeler karşılığında tahsilata katılan bankalar aracılığıyla ihracatçıya havale edilir. D/C’ler, ithalatçının görünürde (ödeme karşılığında belge) veya belirli bir tarihte (kabul karşılığında belge) görünen tutarı ödemesini gerektiren bir poliçe kullanmayı içerir. Tahsilat mektubu, mülkiyetin mallara devri için gerekli belgeleri belirten talimatları verir. Bankalar müşterileri için kolaylaştırıcı olarak hareket etseler de, D/C’ler, ödeme yapılmaması durumunda doğrulama süreci ve sınırlı başvuru sunmaz. D/C’ler genellikle LC’lerden daha ucuzdur.
İhracatta Kabul Kredili Ödeme
Açık hesap işlemi, uluslararası satışlarda genellikle 30, 60 veya 90 gün içinde gerçekleşen, ödeme vadesinden önce malların gönderildiği ve teslim edildiği bir satıştır. Açıkçası bu, ithalatçı için nakit akışı ve maliyet açısından en avantajlı seçeneklerden biridir. Ancak sonuç olarak ihracatçı için en yüksek riskli seçeneklerden biridir. İhracat pazarlarındaki yoğun rekabet nedeniyle, satıcının alıcıya kredi açması yurtdışında daha yaygın olduğundan, yabancı alıcılar genellikle ihracatçılara açık hesap koşulları için baskı yapmaktadır. Bu nedenle kredi verme konusunda isteksiz olan ihracatçılar rakiplerine karşı satışlarını kaybedebilirler. İhracatçılar, bu kılavuzun ilerleyen bölümlerinde ele alınan uygun ticaret finansmanı tekniklerinden bir veya daha fazlasını kullanarak ödeme yapmama riskini önemli ölçüde azaltırken rekabetçi açık hesap koşulları sunabilir.
İhracatta Mal Mukabili Ödeme
Uluslararası ticarette sevkiyat, ödemenin ancak mallar yabancı distribütör tarafından son müşteriye satıldıktan sonra ihracatçıya gönderildiği bir açık hesap çeşididir. Uluslararası bir sevkiyat işlemi, yabancı dağıtıcının malları, satılana kadar malların mülkiyetini elinde tutan ihracatçı adına teslim aldığı, yönettiği ve sattığı bir sözleşmeye dayalı düzenlemeye dayanır. İhracatçıya herhangi bir ödeme garantisi verilmediğinden ve malları yabancı bir ülkede bağımsız bir distribütör veya acentenin elinde olduğundan konsinye ihracat çok risklidir. Konsinye, ihracatçıların daha iyi bulunabilirlik ve malların daha hızlı teslimatı temelinde daha rekabetçi olmalarına yardımcı olur. Konsinye satış yapmak, ihracatçıların envanter depolama ve yönetme maliyetlerinin doğrudan azaltılmasına da yardımcı olabilir. Konsinye ihracatta başarının anahtarı, saygın ve güvenilir bir yabancı distribütör veya üçüncü taraf bir lojistik sağlayıcı ile ortak olmaktır. Transit veya yabancı bir distribütörün elinde bulunan sevk edilen malları kapsamak ve ayrıca ödeme yapılmaması riskini azaltmak için uygun sigorta yürürlükte olmalıdır.